مسایل محتوائی بخش سوم (احکام درقران)(10)

عبادات-معاملات-احکام وسیاسات -ناسخ ومنسوخ-واجبات وحرامها

احکام وسیاسات

بخشی ازآیات الهی بویژه دراوائل قرآن ودرسوره های بزرگ اختصاص باحکام وسیاسات دارددوعلم فقه وحقوق درخصوص احکام بحث میکنندکه همان فروع دین راتشکیل میدهد.فروع دین ناظربررفتاروکردارادمی درجامعه خانواده وانفرادی بوده وباتوجه بروابط انسان باخود دیگران وباخداونددارای تقسیمات زیراست.

 عبادات-معاملات-احکام وسیاسات

  پیش ازشرح هریک ازمواردلازم است بیک سوال پاسخ داده شود.

 چه فرقی میان احکام واخلاق وجوددارد؟

 اخلاق مربوط به طبیعت وفطرت انسانست درحالیکه احکام درارتباط باکارهای ادمیست.چون فطرت ادمی ازاغازثابت است اخلاق نیزدارای ثبات میباشددرحالیکه کارهای انسان متغیرومتحول است مساله اخلاق درتمامی ادیان یکسان بوده وحدکامل آن درذات باریتعالیست امااحکام درادیان متفاوتست درقیامت نیزاخلاق باقیست امااحکام ازمیان میرود.جهان بدون تکلیف بوده اما جهان بدون اخلاق هرگز.

بخش اول - عبادات

اعمالیست که انسان قربه الی ا لله انهاراانجام میدهدیعنی روابط خاص ادمی باخدای خویش است وچنانچه درنیت انجام انهاریاشودویاقصدی جزخدادرمیان باشدباطل است واجری نداردورفع تکلیف نیزنمیکبد

 اقسام عبادات

 عبادات ده گونه اندکه درزیربانهاوآیات مربوط بانهااشاره میگردد.

1-نماز(صلوه)

 نمازپرستش خداوندبشکلی که درشریعت امده است

  آیات مربوطه رامرورمیکنیم

یک-وضو-یاایهاالذین امنوااذاقمتم الی الصلوه فاغسلواوجوهکم وایدیکمالی.....6مائده

دو-غسل-وان کنتم جنبافاطهروا 6مائده

 ولاجنباالاعابری سبیل حتی تغتسلوا..43نسا

  سه-تیمم-وان کنتم.. مرضی اوعلی سفر...فتیممواصعیداطیبا...6مائده و43نسا

  چهار-قبله- فول وجهک شطرالمسجدالحرام..144و150بقره

  پنج-نمازیومیه واوقات ان-اقم الصلوه لدلوک الشمس الی غسق اللیل78اسرا –اقم الصلوه طرفی النهاروزلفامن اللیل114هود 

وسبح بحمدربک قبل طلوع الشمس وقبل غروبها..130طه و55غآفر و39و40ق 

  شش-نمازوسطی-حافظواعلی الصلوات والصلوه الوسطی238بقره

 هفت-نمازمسآفر-واذاضربتم فی الارض..ان تقصروامن الصلوه101نسا

  هشت-نما زنافله وشب-ومن اللیل فتهجدبه نافله لک79اسرا

  نه-نمازجمعه-واذانودی للصلوه من یوم الجمعه..9جمعه

  ده-نمازجماعت-اقیمواالصلوا..وارکعوامع     الراکعین43بقره

  یازده-نمازمیت-ولاتصل علی احدمنهم مات ابدا..84توبه

 دوازده-اذان-واذن فی الناس..27حج واذانودی..58مائده

 سیزده-نمازغفیله-87و88انبیا و59انعام

 درموردسایرنمازهابصفحه251فرهنگ موضوعی مراجعه فرمائید

 2-روزه(صوم)

 روزه عبارتست ازخودداری ازانجام مبطلات ازاذان صبح تامغرب. آیات رامرورمیکنیم

 یک-..کتب علیکم الصیام کما  ..183تا187بقره

 دو-شهررمضان الذی..فلیصمه185بقره

  سه-فمن کان مریضااو...فدیه طعام مسکین..184بقره

3-خمس

 عبارتست ازپرداخت یک پنجم مال درمواردمعینه بامام یانماینده وی بقصدقربت

 آیات رامرورمیکنیم-

  یک-واعلمواانماغنمتم من شی فان لله خمسه و..41انفال

دو-ماافاءا... علی رسوله..فلله وللرسول..7حشر

 خمس فیئ وانفال از حقوق امام است(1411تا1440)

4-زکات

 زکات عبارتست ازپرداخت بخشی ازمال بمیزان معین بنیازمندان بقصدقربت.اینک آیات رامرورمیکنیم

  یک-یاایهاالذین امنواانفقوامن طیبات..267بقره

 دو-..کلوامن ثمره اذااثمروااتواحقه یوم حصاده141انعام

   سه-یسئلونک ماذاینفقون قل ماانفقتم... 215بقره

 چهار-مصارف زکات-انماالصدقات للفقراءوالمساکین والعاملین علیهاوالمولفه قلوبهم وفی الرقاب والغارمین وفی سبیل ا... وابن السبیل..60توبه

 5-حج

  عبارتست ازانجام مناسکی درطول عمربرای یکبارباشرایط معینه بقصدقربت

 آیات رامرورمیکنیم

  یک-ان اول بیت وضع للناس ببکه..96ال عمران 

 دو-وعلی الناس حج البیت من استطاع..97ال عمران

  سه-واذن بالناس فی الحج یاتوک...27حج

   چهار-الحج اشهرمعلومات فمن فرض فیهن..197بقره

  پنج-الشهرالحرام بالشهرالحرام والحرمات...194بقره

  شش-ان الصفاوالمروه من شعائرا.....158بقره

 هفت-واتموالحجوالعمره لله...196بقره

  هشت-فاذاافضتم من عرفات...198بقره

  نه-فاذاقضیتم مناسککم..200بقره 

 ده-واذان من ا... ورسوله...ان ا... بری3توبه

 یازده-جعل ا... الکعبه البیت الحرام...97مائده

 6-جهاد

  عبارتست ازجنگیدن درراه خدابفرمان ودرمعیت معصوم بقصدقربت .آیات رامرورمیکنیم

  یک-کتب علیکم القتال وهوکره لکم..216بقره

 دو-وقاتلوافی سبیل ا......190و244بقره

 سه-یاایهاالذین امنوا...وجاهدو فی سبیله..35مائده

  چهار-وقاتلواهم حتی لاتکون فتنه...39انفال

 پنج-واعدوالهم مااستطعتم منقوه...64انفال

 یاایهاالنبی حرض المومنین بالقتال..

 هفت-مستثنیات جهاد-آیات17فتحو91توبه

  جهاددرغیاب معصوم واجب نیست لیکن دفاع براساس منطق وعقل درهرشرایط واجب است وچارچوب آن درآیات فوق امده است.

 7و8-امربمعروف ونهی ازمنکر

  یعنی واداشتن مردم بکارهای نیک وبازداشتن انان ازکارهای بدباشرایط خاص وبقصدقربت

  آیات رامرورمیکنیم

 یک-ولتکن منکم امه یدعون الی الخیر..104ال عمران

 دو-کنتم خیرامه..تامرون بالمعروف وتنهون عن المنکر110العمران

 سه-یومنون با.....ویامرون بالمعروف وینهون عن المنکر114العمران

  چهار-یابنی اقم الصلوه وامربالعرف وانه عن المنکر17لقمان

پنج-خذ العفووامربالعفو..199اعراف

 شش-آیات41حج و 112 و71توبه 157اعراف و...

  9و 10- تولی وتبری

  دوست داشتن وروی اوردن بدوستان خداوروی گرداندن ازدشمنان خدابقصدقربت. تولی الیه-دوست داشتن. تولی عنه-تبری یارویگردانیدن

  آیات مربوط به تولی وتبری عبارتنداز 23توبه-51مائده-4حج-1و8و9و13ممتحنه-23غاشیه-14مجادله-

مطهرات ونجاسات ومقدمات نماز ومقارنات ان درج3کافی

روزه وزکات وحج درج4کافی

جهاد وامر بمعروف ونهی ازمنکر در ج5 کافی

بخش دوم-معاملات

اندسته از اعمالی که انسان درروابط اجتماعی بادیگران انجام میدهد آن هم بردوگونه است

 الف-عقود

  عبارت ازروابط دویاچند جانبه است که مستلزم رضایت وقصداطراف انست مانندنکاح وبیع

  عقودخودبردوگونه است معینه وغیرمعینه

 عقودمعینه دارای نام وشرایط ویژه ایست مانندبیع واجاره ونکاح. اینک آیات مربوط به عقودرامرورمیکنیم

  یک -احل ا...  البیع وحرم الربا275بقره(بیع)

  دو-...اوفوابالعقد..1مائده 

  سه-فلیودالذی اوتمن اماناته283(ردامانت)

چهار-من ذاالذی یقرض ا... قرضاحسنا..18تغابن(قرض)

پنج-کتب...ان ترک خیراالوصیه..180بقره(وصیت)

شش-وان کان ذوعسره فنظره..283بقره(مهلت پرداخت)

 هفت-وان کنتک علی سفر..فرهان مقبوضهو283بقره(رهن)

 هشت-وانکحواالآیامی منکم...32نور(نکاح)

 نه-الرجال قوامون علی النساء34نسا(سرپرستی مردان)

 ده-خطبه النساء235بقره(نامزدی)

 یازده-ومن لم یستطع منکم طولا..24نسا(متعه)

مکاسب ومعاملات درج5کافی

نکاح واحکام ان درج5کافی

طلاق واحکام ان-صید اطعمه واشربه-وصیت وارث درج6کافی

  ب-ایقاعات

  عبارت ازاعمالیست که تنهانیازبه رضایت وقصدیک طرف داردمانندطلاق ووقف

  آیات رامرورمیکنیم 

  یک-یاایهاالنبی اذاطلقتم النسا...1طلاق

دو-والائی یئسن من المحیض..4طلاق(عده طلاق

 سه-والمطلقات یتربصن......228بقره(عده)

 چهار-والذین یتوفون منکم...234بقره(عده وفات)

 پنج-الطلاق مرتان...229و230بقره(سه طلاقه ومحلل)

 شش-229بقره و19نسا(طلاق خلع ومبارات)

 هفت-اسکنواهن من حیث...6طلاق(نفقات مطلقه)

  هشت-وان طلقتموهم من قبل..231و237بقره(طلاق غیرمدخوله)

  نه-لایواخذکم ا... بالغوفی ایمانکم...225بقره و89مائده(سوگند)

 ده-الذین یولون من نسائهم...226بقره ( ایلاء)

(جلد6کافی)

 بخش سوم-احکام وسیاسات

این دسته ازاعمال نیازی برضایت ا فرادویاقصدقربت نداردبلکه تکلیف الهی است درانجام آن وعدم اجرای آن مستوجب کیفراست

الف-احکام

1-ارث

 یک-للرجال نصیب مماترک الوالدان...ولالنساء نصیب7نساء(حکم کلی) 

  دو-لالذکرمثل حظ الانثیین1نسا(سهم اولاد)

   سه-ولکم مثل ماترک ازواجکم..ولهن الربع12مائده(سهم همسران) 

چهار-وان کان رجل یورث کلاله..12نسا(سهم برادروخواهر)

 پنج-کلاله 176نساء 

2-محارم 

   یک-الالبعولتهناوابائهن....31نور

  دو-لا جناح علیهن فی ابائهن ولاابنائهن..55احزاب

  3-حجاب-

  یک-قل للمومنین یغضوامن ابصارهم..30نور

  دو-قل للمومنات یغضضن من ابصارهن..31نور

 سه-والقواعدمن النساء..60نور

 چهار-یدنین علیهن من جلابیبهن..59احزاب

 4-اطعمه واشربه (حرام ونجاسات)

 چون اصل برحلیت است لذامواردحرام ونجس ذکرمیشود

  یک-حرم علیکم المیته والدم...173بقره و145انعام و3مائده و115نحل

  دو-ولاتاکلواممالم یذکراسم ا.....121انعام

  سه-حرمت..والمنخنقه والموقوذه...3مائده

  چهار-انماالخمروالمیسر..رجس من عمل الشیطان90مائده

 پنج-انماالمشرکون نجس ...28توبه

 شش-اکالون للسحت42و62.63مائده(حرمت رشوه)

 هفت-لاتسبواالذینلایدعون...108انعام

   هشت-احل ا... البیع وحرم الربوا275بقره

  5-لعان-والذین یرمون ازواحهم..6تا9نور

 6-ظهار-الذین یظاهرون منکم...2تا4مجادلهو4تا6احزاب

 7-صیدسگ-وماعلمتم منالجوارح مکلبین..4مائده

 8-خوردن ازمنزل دوستان-61نور

 9-ماههای حرام-36توبه

 10-رضاعه والوالدات یرضعن اولادهن..233بقره 

 11-مال یتیم 2و127نساء

  12-حرمت غنا 6لقمان

 13-اعتکاف187بقره

  14-احکام اسیر7و71بقره

 15-استیذان58و59نورو189بقره

  16-کفارات-روزه مریض ومسآفر84بقره-عدم قربانی درحج196بقره-قتل خطائی92نسا-نقض سوگند89مائده-ظهار4مجادله-قتل صیددر حال احرام95مائده

  درسایرمواردبصفحه21فرهنگ موضوعی مداجعه فرمائید

ب-سیاسات

 مرادازسیاسات احکام کیفریست که برچهارنوع است

 1-قصاص-قصاص حق الناس است.آیات رامرورمیکنیم

 یک-ولکم فی القصاص حیات یااولی الابصار179بقره

  دو-کتب علیکم القصاص...179بقره

  سه-الحرباالحر والعبدبالعبد..178بقره

چهار-..ان النفس باالنفس والعین بالعین..45مائده 

 2-حدود-حدودحق ا لله است.درقرآن کریم 4حدمعین شده و6حدنیزتوسط پیامبروضع گردیده است(جمعاده حد)

 یک-زنا- الزانی والزانیه فاجلدوکل واحدمنهمامائه جلد2نور

 دو-سرقت السارق والسارقه فاقطعوایدیهما.38مائده

  سه-قذف والذین یرمون..فاجلدوهم ثمانین جلده4نور

  چهار-محاربه انماجزاءالذین یحاربون..33مائده

 پنج-شرب خمر 80تازیانه

  شش-مساحقه 80تازیانه

 هفت-قیادت 75تازیانه

  هشت-سحروجادو-قتل

 نه-لواط قتل درصورت دخول وتازیانه درغیران

ده-ارتداد قتل

 3-تعزیرات-تعزیرات حق حاکم است وقاضی تصمیم میگیردومواردان عبارتنداز ضرب-حبس-غرامت مالی-توبیخ وسرزنش-تبعید-ممنوعیت خروج-منع ازاشتغال-محرومیت ازحقوق اجتماعی-معرفی بجامعه-محرومیت ازافتخارات گذشته وغیره(داستان متخلفان جنگ تبوک-داستان ثعلبه-ایه ایذاء-ایه نشوز)

 4-دیات-درمواردیست که جایگزین قصاص میشود

  آیات رامرورمیکنیم

 یک-ومن قتل مومناخطا..92نسا(دیه قتل خطائی)

 دو-..فمن تصدق به فهوکفاره له45مائده

  سه-..فمن عفی له من اخیه شی فاتباع بالمعروف واداءالیه45مائده

حدود قصاص دیات وتعزیرات وادله اثبات دعوی درج7 کافی

 درپایان این باب بدومطلب دیگراشاره میگردد

  1-ناسخ ومنسوخ

  نسخ درامورتشریعی است ودرامورتکوینی بداءوجوددارد. درهرحال برخی ازاحکام که درآیاتی نازل شده بودپس ازمدتی بوسیله آیات جدیدازمیان رفت آیات موخرراناسخ وآیات قبلی رامنسوخه مینامندواین خودیکی ازدلائل تدریجی بودن نزول قرآن کریمست 

  یک-واذبدلناایه مکان ایه   103نحل

  دو-ماننسخ من ایه اوننسهانات بخیرمنها100بقره

  سه-تغییرقبله106و143و144و152بقر0

  چهار-تقلیل عده وفات ازیکسال بچهارماه و10روز240و234بقره 

 پنج-والذان یاتیانها..(تغییرحدلواط توسط پیامبر)

  شش-تغییرحدزنا2نور و15نساء

 هفت-240بقره و1و41انفال 52احزاب و12و13مجادله

  2-احکام واقسام آن

 مقدمه-انچه مسلم است اینست که تعدادمباحات محدودنیست ومحدودیت ناظربرسایراحکامست. ازنظرتعدادمستحبات ومکروهات بیشترازواجبات وحرامهاست وعلی القاعده واجبات وحرامها بایکدیگرمساویندکمااینکه مستحبات ومکروهات نیزبرابرندچه هرچه واجبست ترکش حرام وهرچه حرامست ترکش واجب وهمینطوردرموردمستحبات ومکروهات.درزیرصورت واجبات وحرامها بااستخراج ازرساله حضرت ایت ا... مکارم شیرازی امده است

 الف-واجبات

  ا-تحقیق دراصول دین2- اجتهاد تحقیق یااحتیاط درفروع3-طهارت بدن لباس ومکان سجده درنماز4-طهارت مسجدوقرآن متنجس5-طهارت نام خدا ومعصومین تربت ازنجاست6-وضو غسل یاتیمم برای نماز7-غسل کفن حنوط دفن ونمازمیت8-نمازهای یومیه9-سایرنمازهای واجب(5مورد)10- واجبات نماز(11مورد)-11-رعایت اوقات نماز12-روبقبله کردن محتضر13-سترعورت درنمازبرای مرد14-پوشش کامل زن درنماز15-شناخت قبله برای نماز16-سجده های واجب وسهو17-روزه ماه مبارک رمضان18-خمس درمواردمذکوره19-زکات مال20-زکات فطره21-یکبارحج درعمر22-نجات جان مسلمان23-پیگیری شغل برای تامین معاش24-امربمعروف ونهی ازمنکر25-وجوب ازدواج درشرایط خطر26-اگاهی ازمسائل معاملات27-وفای بعهد28-سترعورت جزبرای زوجین

 ب-حرامها

 1-افتاتوسط غیرمجتهد2-عبادات برای حائض ونفساء3-تخلی درمعابرعمومی وموقوفات خاص وروی قبرمومن وروبقبله یاپشت بان4- نجس کردن مسجدواموال ان5-   -نجس کردن قرآن وتربت وحرم پیامبرومعصومین 6-بردن نجاست بمساجد7-رفتن بمسجدالحرام ومسجدپیامبروسایرمساجدوتوقف دران درحالت جنابت8-گذاشتن چیزی درمواردیادشده درحالت جنابت حیض ونفاس9-تخریب یآفروش اموال مساجد10-مس قرآن یانام خداوپیامبرومعصوم بی وضویادرحالت جنابت حیض ونفاس11-نوشتن قرآن بامرکب نجس12-دادن قرآن بکآفر13-ایستادن یانشستن روی قرآن یانام خدا14-قرائت آیات سجده داربرا ی جنب حائض ونفسا15-سجده برای غیرخدا16-وضویاغسل ازظروف مرداری یانجس العین17-سه بار یابیشترشستن دروضو18-روزه یوم الشک بعنوان رمضان19-روزه عیدفطروقربان20-روزه مستحبی زن بی اجازه شوهر21-روزه مضرببدن22-حرامهادرمراسم حج23-مخالفت با مقررات حکومت اسلامی24-تقویت اسرائیل25-ازدواج بامحارم26-ازدواج باخواهرزن27-ازدواج زن مسلمان باکآفر 28-ازدواج دائم مردمسلمان باکآفر29-ازدواج بازن شوهردارکه بااوزناشده است30-ازدواج بازنی که درعده عقدشده است 31-ازدواج بامادرودختروخواهرپسرمدخوله32-ازدواج درحال احرام33-ازدواج باهمسرسه طلاقه34-طلاق درحین حیض35-سفرزن بدون اجازه شوهر36-سفرفرزندبانهی والدین37-نزدیکی باهمسرزیر9سال38-نزدیکی بهنگام حیض39-نزدیکی درماه رمضان40-نگاه کردن بزن نامحرم41-رویت عورت دیگری بجزهمسر42-نگاه مردببدن مرددیگرباشهوت43-تماس بدنی بانامحرم44-معامله عین نجاست45-معامله اموال غصبی46-تجارت اشیائی که منافع حرام دارند47-تجارت الات موسیقی48-معامله مالی که مالیت ندارد49-معاملات ربوی50-معامله طلابطلاونقره بنقره51-معامله چیزی که بقصدحرام باشد52-معامله مسکرات53-قمارودزدی54-ترک تعهدنذروقسم55-غصب مال یاحق دیگری56-ساختن ومزدوری ساخت طلاونقره57-رقص جزبرای همسر58-نشستن برسفره شراب59-بازی با پاسورونرد60-استماع موسیقی مطرب61-حضوردرمکان خطر62-نبش قبر63-ورودنطفه برحم نامحرم64-استعمال موادمخدرودخانی65-استعمال ظروف طلاونقره دراتاق66-اکل وشرب نجاست ومتنجس67-نوشیدن ازطروف طلاونقره68-اشامیدن ازظروف مرداری ونجس العین69-نوشیدن ابجووسایرمسکرات70-خوردن گوشت حیوان وطی شده71-خوردن گوشت وشیرحیوان مرده دراب72-خوردن گوشت درندگان73-خوردن گوشت فیل خرگوش وحشرات74-خوردن گوشت پرندگان دارای چنگال75-خوردن گوشت پرندگان بابال صاف درپرواز76-خوردن14  قسمت ازبدن حلال گوشت77-خوردن قطعه جداشده ازبدن زنده78-خوردن اشیاءخبیث وپلید79-خوردن خاک وگل80-خوردن مال حرام81-خورانیدن مال نجس یامتنجس82-فرارازجهاد83-اتهام زنابزن پارسا84-زنا85-لواط86-مساحقه87-قیادت88-قتل نفس89-ضرب وجرح90-عاق والدین91-محاربه وافسادفی الارض92-سحروجادو93-سخن چینی94-تجسس درکاردیگران95-کذب96-خیانت درامانت97-غیبت98-کفر99-شرک100-ارتداد

احکام(عملی)

 احکام(عبادی-اقتصادی-سیاسی واجتماعی) 

احکام عبادی(د ه مورد)

یک-نماز(اقسام-مسائل)- اقسام(واجب-مستحب)

 نمازواجب(میت-طواف-یومیه-آیات-قضای پدر-نذرعهدوقسم)

یومیه(صبح-ظهر-عصر-مغرب-عشا)(فرادی-جماعت)(قصروتمام)

مستحبی(جمعه-غفیله-فطر-قربان-وحشت-نافله..........)

مسائل(مقدمات-مقارنات-شکیات-مبطلات)

 مقدمات(طهارت بدن ولباس-سترعورت-قبله-وقت ومکان نماز)

 نجاسات(بول-غایط-خون-منی-مردار-سگ-خوک-می-ابجو-کآفر)

 مطهرات(اب-زمین-افتاب-استحاله-انقلاب-انتقال-اسلام-تبعیت-غایب شدن مسلمان-برطرف شدن عین نجاست) مقارنات(مستحب-واجب) مستحب(قنوت تسبیحات)

 واجب(رکن-غیررکن)

 رکن(نیت-قیام-تکبیره الاحرام-رکوع-دوسجده)

 غیررکن(قرائت-ذکر-تشهد-سلام-ترتیب-موالات)

  شکیات(صحیح9تا-باطل8تا-فاقداثر6تا)

 مبطلات(فقدیکی ازمقدمات-ابطال عمدی وضوء-گذاشتن دست هاروی هم-گفتن امین بعدازحمد-تغییرجهت قبله-گفتن عمدی کلمه ای-خنده عمدی صدادار-گریه عمدی برای دنیا-تغییرصورت نماز-اکل وشرب-حذف رکن یاغیررکن-شکیات مبطل)

 دو-روزه(اقسام-مبطلات-کفاره)

 اقسام(واجب-مستحب)1- واجب(ماه رمضان-نذر عهدوقسم)2- مستحب(آیام مختلف)

  مبطلات(اکل وشرب-جماع-استمنا-دروغ بخداومعصوم-رساندن غبارغلیظ بحلق-فروبردن تمام سروگردن دراب-قی کردن-اماله بامایعات-باقی ماندن برجنابت حیض نفاس تااذان صبح)

  کفاره(60روزروزه-اطعام60فقیر-ازادی یک بنده)

  سه-    خمس(موارد-معافیتها-مصارف)

  موارد(سودمال حاصل ازمکاسب مازادبرمخارج سالیانه-معدن-گنج-غنیمت جنگ-مال مخلوط باحرام-زمین خریداری شده ازمسلمان توسط کآفرذمی)

  معافیتها(مهریه-ارثیه-مال کآفریاغیرمعتقدبه خمس-قیمت افزوده که درطول سال کاهش یابد-مالی که فقیرمیگیرد-وام-هدآیا-مصارف سالیانه(خوراک-پوشاک-مسکن-اثاثیه-عروسی-زیارت-زیورزنانه-جهیزیه-هبه-نذورات) مصارف(نصف سهم امام-نصف سهم سادات فقیر)

 چهار-زکات(انواع-مصارف)-انواع(بدن یافطره-مال)

 نصاب بدن(3کیلوازقوت غالب برای هرنفردرعیدفطر)

 زکات مال(گندم-جو-خرما-کشمش-طلا-نقره-شتر-گاو-گوسفند)

 نصاب مال(4مورداول288من تبریز-45مثقال یکدهم یایکبیستم-طلا20مثقال یک چهلم-نقره4مثقال یک چهلم-شتر5تایک گوسفندوبالا-گاو3تایک گوساله 60تا2تا وبالا-گوسفند40تایکی 121 دوتاوبالا) 

مصارف(فقیرکسیکه مخارج سالیانه راندارد-مسکین بیچاره ترازفقیر-مامورزکات-تالیف  قلوب-ازادی بنده-تادیه قروض یدهکار-سبیل ا لله-ابن السبیل-

 پنج-حج(عمره-تمتع)- شش-جهاد(غزوات-سرآیا) - هفت-امربمعروف- هشت-نهی ازمنکر- نه-تولی- ده-تبری

 احکام اقتصادی (عقود-ایقاعات)

 عقود(معینه-غیرمعینه) 

 معینه(بیع-اجاره-رهن-وکالت-جعاله-مزارعه-نکاح.....)

  ایقاعات(طلاق-قسم-ظهار-شفعه-لقطه-اقرار-نذر.........)

 احکام اجتماعی وسیاسی (اجتماعی-سیاسات)

  اجتماعی(محارم-غصب-شهادت-ارث-حجاب-حلال وحرام-لعان-رضاعه-ظهار-کفارات-صید-احیاءموات-گناهان-مکاسب حرام-ادله اثبات دعوی........)

 محارم(سببی_نسبی)

 نسبی(جدوجده-پدرومادربزرگ-عمو ودائی-عمه وخاله-پدرومادر-برادروخواهروفرزندان انان-فرزندان-نوادگان) سببی(زن وشوهر-پدرومادرهمسر-فرزندان همسر-ربائب-عروس وداماد)

        ارث(طبقه اول-طبقه دوم-طبقه سوم)

  طبقه اول(والدین-اولادوپائین)

  طبقه دوم(اجدادببالا-برادروخواهرواولادانان) 

  طبقه سوم(عمو ودائی خاله وعمه وفرزندان انان)

 گناهان(کبیره-صغیره یالمم)

  کبائر(قتل-اکل مال حرام-فرارازجهاد-زناولواط-عاق والدین-کفر شرک وارتداد-اتهام زنابزنان پارسا) سیاسات(قصاص-دیات-حدود-تعزیرات)- (2433تا2456)

 قصاص(نفس-عضو) 

  دیات(حق الناس وجایگزین قصاص)

  حدودیاحق ا لله...(زنا100تازیانه تارجم-سرقت قطع دست-اتهام زنا 80تازیانه-محاربه قتل بشکل خاص-شرب خمر تازیانه تاقتل-مساحقه تازیانه-قیادت تازیانه-سحر قتل-لواط تازیانه تاقتل-ارتداد قتل)

 تعزیرات یاحق الحاکم(ضرب-حبس-غرامت مالی-توبیخ وسرزنش-تبعید-منع خروج-منع اشتغال-محرومیت ازحقوق اجتماعی-معرفی بجامعه-محرومیت ازافتخارات گذشته)

 برای  توضیحات بیشتر بصفحات۱۵۹تا۱۷۰ کتاب مراجعه فرمایید